LHet feest van Sinterklaas, gevierd op de avond van 5 december en op de dag van 6 december, is de harten van veel kinderen in Noord- en Oost-Frankrijk, in België, in Luxemburg, in Nederland en in delen van Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Het genereert ook een scenario dat elk jaar tot hun groot genoegen wordt vernieuwd. Sinterklaas zelf bezoekt hen. Maar de aanwezigheid van pater Fouettard aan zijn zijde is zorgwekkend.
De goede bisschop komt echter niet uit deze Germaanse streken. Hoe uit te leggen dat zijn aanbidding de harten van al deze kleine vreemdelingen had kunnen winnen? Nicolas werd inderdaad in de 3e eeuw ver weg geboren, in Myra in Klein-Azië, en onderscheidde zich tijdens zijn leven door vele gebaren van vrijgevigheid. Sommige behoren ongetwijfeld meer tot de legende dan tot de werkelijkheid. De reputatie van deze "leverancier van overvloed" was geweldig en dat is het ook gebleven! Er werd gezegd dat hij zijn stad had gered van hongersnood, evenals anderen, verder weg, die hij had bereikt door middel van een boot geladen met proviand, toen de nacht al was gevallen. Bovendien werd hij de patroonheilige van kooplieden en zeelieden die hij bij verschillende gelegenheden van de storm zou hebben gered. Omdat de maritieme stad Myra een bekende doorgang in de Middellandse Zee was, verspreidde de populariteit van de heilige zich alleen in het oosten en in het westen. Hij is ook de baas van de gevangenen, omdat hij er verschillende heeft vrijgelaten, en met Saint Yves deelt hij het beschermheerschap van de advocaten. Bovendien werd hij de patroonheilige van het verloofde paar omdat hij drie arme jonge meisjes had begiftigd die de vader toegewijd was aan losbandigheid, door drie nachten achter elkaar gouden portemonnees uit het raam te gooien. Maar zijn beroemdste - en ongetwijfeld legendarische - 'wonder' dat door veel kunstenaars wordt gereproduceerd, is dat hij 'drie kleine kinderen die op het veld gingen verzamelen' had gereanimeerd, dat een slechte slager in stukken had gesneden en "Zet in de zoutbak als varkens". Dit alles zou de goede bisschop alleen maar enorm populair kunnen maken en als hij een van de heiligen is die het meest vertegenwoordigd is in de religieuze iconografie, is hij ook in liederen. Het feest van Sinterklaas werd gevierd op 6 december, vermoedelijk de datum van zijn overlijden in 343. In 1087 transporteerden Italiaanse kooplieden de overblijfselen van de bisschop naar Bari in Apulië, om ze te vervangen door de ongelovige Turken. Aan het einde van de 11e eeuw legde een vrome Lorrain een falanx van de heilige af in Port in Meurthe-et-Moselle, waardoor zijn cultus zich in Europa kon verspreiden. Illustere pelgrims, waaronder Jeanne d'Arc en verschillende koningen van Frankrijk, kwamen bidden in de "grote kerk" die daar werd gebouwd. Door de kooplieden van de Noordzee of de Rijn groeide de toewijding aan het edelmoedige personage nog verder en ging waarschijnlijk ook andere voorchristelijke gebruiken bedekken. De goede bisschop werd dus vereerd in die Germaanse landen waar de oude religie Odin gehoorzaamde, ook wel Wotan genoemd. Deze god Odin, de leider van de Duitse goden, de oprichtende god, had de bijzonderheid om met acht poten, Sleipnir, in het luchtruim op zijn paard te bewegen in het gezelschap van twee kraaien. Hij werd vergeleken met de gevreesde "Savage Hunter" die tijdens stormachtige nachten en gedurende de twaalf dagen een luidruchtig team reed, bestaande uit de Walkuren, zijn boodschappers, van Perchta, de voormalige godin van de vruchtbaarheid die in een demon was veranderd, en van een leger van dood. Het beeld van de heilige bisschop, gekleed in rood of paars, met zijn grote witte baard die hem wijsheid en waardigheid verleende, werd geleidelijk bovenop die van de god en de veelbelovende personificaties van bepaalde wintertochten die "knappe maskers" werden genoemd. . De figuur van de Kerstman, die veel van hem houdt, is al aan het tekenen. Nicolas was heel natuurlijk uitgedost met een lelijke acoliet met het zwartgeblakerde gezicht, schreeuwend, gebarend en dreigend met zijn zwepen, een overgebleven beeld van de lelijke karakters van dezelfde wintertochten. Deze twee soorten maskers met zo tegenovergestelde kostuums symboliseerden het kale en angstaanjagende seizoen, of integendeel de verwachte terugkeer van het mooie weer. In de Zwitserse Appenzell-tochten blijven de Sylvesterkläuse (“Nicolas de la Saint-Sylvestre”) deze contrasten symboliseren ten tijde van het nieuwe jaar van de Gregoriaanse (31 december) en Juliaanse (12 januari) kalenders. We lenen soms aan de Vader Whipper, ook wel Hans Trapp genoemd in de Elzas, Knecht Ruprecht in Duitsland of Krampus in Oostenrijk, recente oorsprong geïnspireerd door bepaalde historische figuren. Voor anderen zou het slechts een 18e-eeuwse educatieve uitvinding zijn om schoolkinderen bang te maken. Dat het bestaat om angst te veroorzaken, dat is zeker, maar het is zeker anterieur. De croquemitaines zijn, net als de slager van het lied, van jongs af aan zeer aanwezige figuren geweest in de opvoeding van kinderen. De twee personages die zich zo tegen elkaar verzetten, zoals Sinterklaas en Pater Fouettard, gingen samen naar de families, op de avond van 12 december, om de kinderen te ondervragen. De kleintjes antwoordden met angst en de bisschop deelde hun wat snoep uit, terwijl de donkere metgezel hen bedreigde met zijn staven. Maar het scenario is veranderd, want de bezoeken van de heilige en zijn bediende zijn nu collectief: ze vinden bijvoorbeeld plaats op school. Dit verlicht de kinderen die niet langer persoonlijk worden aangevallen door de slechte Father Whipper! Ze vergeten die avond niet hun schoenen in de open haard te zetten, met hooi of wortels voor de ezel (voor het paard in Nederland), en vinden daar de volgende ochtend brood van kruiden, speculoos of marsepein, maar ook klein speelgoed.
Bovendien zijn de verspreiders van geschenken, net als Sinterklaas, soms religieus, zoals het Duitse of Oostenrijkse Kind Jezus, of zoals de Spaanse Drie Koningen. Deze mythische personages staan heel dicht bij kinderen en ze blijven in hun hoofd heel betaalbaar, net als de kerstman.
In de 16e eeuw werd Sint-Nicolaas, door de Reformatie die de heiligenverering veroordeelde, te pauselijk geacht, in protestantse streken vervangen door het Kind Jezus (Christkindel) gesymboliseerd door een jong meisje in het wit gekleed. Zeer katholieke streken als Oostenrijk en Beieren zouden op hun beurt het engelachtige beeld van deze Christkindel aannemen. Steeds vaker is de processie van Sint Nicolaas officieel en is het de hele stad, geïnformeerd door de pers, die haar op een hoofdplein komt ontmoeten. De ‘ijver’ van de jonge assistenten blijft hetzelfde! Pater Fouettard is er nog, maar de kinderen, ook al blijven ze bang voor hem, voelen zich niet langer individueel bedreigd. Deze optochten vinden plaats op de zaterdag of zondag die het dichtst bij 6 december ligt.