Pumlingani wokuqala wase-Afrika womlando eSorbonne, enye indlela eya kuNobel Prize yocwaningo lwakhe ngezinhlobo zokuqala zentuthuko, isazi-mlando kanye nosopolitiki waseBurkinabé.
UJoseph Ki Zerbo wayesemncane kakhulu esemzabalazweni wenkululeko kanye nenyunyana yase-Afrika. Ezingxoxiswaneni asanda kuzishicilela, le ndoda yesenzo ethi "ikhetha ukulwa kunokwenza umsebenzi" ithi iyisoshiyali "esungulwe ngokoqobo lwase-Afrika"
Uyini umbono wakho ngabantu abasha kanye nobuhlobo bawo nemodeli yaseWestern?
Engikubonayo ukuthi isithombe sentsha yaseNtshonalanga esethulwe yibhayisikobho noma ithelevishini sivusa izifiso namaphupho amasha e-Afrika, futhi sithonya ubudlelwano nokusetshenziswa. Ngokuthinta umcabango, ngokuheha isifiso sokulingisa, lezi zithombe zaseNtshonalanga zikhiqiza izidingo ezingahambisani nokufunwa kwe-solvent yendawo. Kuleligebe kuzalwa ukukhungatheka, ngisho nesifo esithile sokukhathazeka, futhi kulokhu kukhungatheka kuzalwa ukufuna okukhulu imali, okuye kwaba yinani eliphakeme kakhulu. Kangangokuthi namuhla abantu bakulungele ukonakaliswa. Lo mkhankaso wokufuna imali ungabonwa ngisho naphakathi kwabalimi, abashesha, ngokwesibonelo, ukuthengisa ukotini ovuniwe ukuze bathole imali ezobavumela ukuthi bathole ezinye izimpahla. Leli phupho laseNtshonalanga kwesinye isikhathi lisiholela ezigcawini zobudedengu obukhulu: eBurkina Faso, elinye lamazwe ampofu kakhulu emhlabeni, akuvamile ukuthi uhlangane neziminyaminya zakwaMercedes!
Usanda kushicilela I-Africa izoba nini? Lo mbuzo ubhekiswe kubani?
KumaNtshonalanga kanjalo nentsha yase-Afrika. ENtshonalanga, ngiqonde ukuthi: asizona izilima. I-Afrika okhuluma ngayo nsuku zonke ayikabi yi-Afrika yethu. Esikunikwayo ukusinda, hhayi ukuphila. Isici senjabulo asikho. Kubantu abasha base-Afrika, ngiyanxusa ukuba ngiqale. Ngiyabanxusa ukuthi basukume, balwe. Ngiphinde nginxuse izinhloko zombuso zase-Afrika. Sidinga abaholi abanentando eqinile kwezepolitiki, abaholi abangayekethisi enkohlakalweni, abazisa amasiko abo, kunamagugu aseNtshonalanga, futhi abagqugquzela intuthuko engapheli.
Uthini owakho umbono ngomthelela wezinqubomgomo zentuthuko ezwenikazi lase-Afrika?
Nsuku zonke ngibona umonakalo odalwe yizinhlelo zokulungiswa kwesakhiwo ezibekwe yiBhange Lomhlaba - ikakhulukazi ezindaweni zezempilo nezemfundo, okuthinteke kakhulu ngokwanda kokuthengiswa kwamasheya. Kuyacaca ukuthi umhlaba womcabango owodwa kanye neoliberalism, umvuthwandaba wobunxiwankulu baseNtshonalanga, awulithandi izwe lethu. Sidinga inkolelo-mbono entsha yezobudlelwano baseNyakatho neNingizimu ebhekela ukweswela kwabantu okugcwele futhi esivumela ukuthi sithuthukele ekushintshaneni okungalingani. Phambilini besinabacabangi bokulwela amalungelo abantu abanjengoNkrumah, Nasser, Fanon… Namuhla, kukhona isikhala, esigcwaliswe kuphela ngeziphakamiso zeBhange Lomhlaba, ezingahambisani nezidingo zendawo.
Utholaphi amandla okuphikisa?
Ngokwengxenye kwizibopho zobumbano lomphakathi oluveza amasiko ase-Afrika. Ubumbano esibubonayo, isibonelo, buvezwe ngokuphendula ekunikezelweni komkhakha wezempilo ezizimele. Ngeshwa, lobu bumbano buyancipha, ngokuxhumana namanye amanani aseNtshonalanga. Ngikholelwa kakhulu nakubantu besifazane, abacabanga cishe yonke iminotho engakahleleki nakubaculi, ikakhulukazi abaculi. Imisebenzi yabanye babaculi bethu, njengo-Youssou Ndour no-Alpha Blondy, ithunyelwa kwamanye amazwe kahle kakhulu. Njengoba bephethe inani elengeziwe kanye nomyalezo wamasiko, benza ukuthi bakwazi ukucabanga ngobuhlobo obuncane bokungalingani neNyakatho.
Iyini impumelelo yenkulumo yokulwa nezwe emhlabeni wonke e-Afrika?
Abantu bayayifaka ngaphakathi ngoba bazizwa nsuku zonke imiphumela emibi yezinqumo esibekelwe zona ezivela ngaphandle. Kancane kancane, abantu bayabona ukuthi asiyilawuli imingcele enqumayo, noma ngabe yintengo yezinto zokusetshenziswa ezikhiqizwe enhlabathini yethu, noma inani lemali yethu. Bayabona ukuthi asinawo amandla okuxoxisana. Cabanga nje emuva ukuthi ukwehla kwamandla e-CFA franc kwenzeka kanjani. Ukwehla kwamandla emali okwathi ngokuhlawulisa ukungenisa ngaphakathi ezweni, kwaba nemiphumela emangalisayo, lapho wonke umuntu ezwa khona imiphumela empilweni yakhe yansuku zonke. Konke lokhu kudale umuzwa oyingozi wokuhlukaniswa nabanye abantu - okuxhunyaniswe nomuzwa wokuthi akasakwazi ukulawula ikusasa lakho futhi, ngasikhathi sinye, ukungaqiniseki ngekusasa. Lo muzwa awuhlobene nokuthuthukiswa kwamahlelo.
UChristine Sitchet uxoxisana noJoseph Ki-Zerbo, eParis, 2003
Ukuqonda ngomphakathi wase-Afrika
27,52€
KUKHONA KUSITOKI
🛒 ngi-oda eyami 👇
Amazon.fr
kusukela ngo-Ephreli 15, 2024 1:55 pm
Izici
Ulimi | Français |
Usuku lokushicilela | I-2008T |